Հաճախ ենք լսում, որ այս կամ այն զույգը որոշել է բաժանվել։ Ընդ որում, նրանք հիմնականում առնվազն մեկ երեխա ունեն։ Թե ինչպե՞ս երեխային պաշտպանել այդ գործնթացի ցանկացած ազդեցությունից, կպատմի նեյրոհոգեբան, «Արաբկիր» բժշկական կենտրոնի երեխաների ու անչափահասների առողջության ինստիտուտի աշխատակից Լուսինե Խանդանյանը.

Ինչպե՞ս է ամուսնալուծությունն ազդում երեխայի հոգեկանի վրա։

Արդարացիորեն նշեմ, որ ծնողների ամուսնալուծությունը համարյա միշտ բացասական հետեւանք ունի երեխայի վրա, եւ նրա տարիքն այն առանցքային գործոն է, որն ամուսնալուծությունից հետո ազդում է հոգեկանի վրա։ Տարբեր տարիքային խմբեր տարբեր կերպ են ընկալում ու ապրում «առաջ», «ընթացքում», եւ «հետո» շրջանները։ Ոչ լրիվ ընտանիքներում մինչեւ երեք տարեկան երեխաները երկրորդ ծնողին էլ կորցնելու գիտակցված կամ անգիտակից վախ են ունենում, իսկ մինչեւ հինգ տարեկանը երեխայի համար ամենացավալին ընտանիքում ու ծնողների հարաբրեություններում բացասական հուզական մթնոլորտն է։ Երեխաները հակված են իրենց մեղադրել ծնողների բաժանման համար, սակայն դեռահասության տարիներին ավելի մոտ նրանք սկսում են ուրիշներին մեղադրել։ Ծնողներից մեկին նրանք կսկսեն «լավը» համարել, իսկ մյուսին՝ կներկայացնն իրենց պահանջներն ու մեղադրանքները։

Ի՞նչպես վարվեն ամուսնալուծվող ծնողները երեխային չվնասելու համար։

Ծնողների բաժանումը երեխային միշտ է վնասում։ Երեխան նույն կերպ սիրում է ե՛ւ մորը, ե՛ւ հորը։ Վատ չէր լինի խոսել նրա հետ եւ բացատրել, որ մոր ու հոր իրա չհասկանալը բացարձակ չի ազդում նրանց՝ իր հանդեպ ունեցած վերաբերմուքի վրա։ Առաջնային պետք է լինի երեխայի հոգեկան բարօրությունը։ Երեխայի մոտ ակտիվորեն զարգանում են անձնային հուզական-կամային, հոգեկան ոլորտները։ Հաճախ ծնողները գլխով խրվում են ամուսնալուծության գործընթացի մեջ եւ մոռանում են երեխաների զգացմունքների մասին՝ ուշքի ագլով միայն այն ժամանակ, երբ երեխան արդեն ինքնամփոփ, չխոսկան, չլսող է դարձել, դադարել է ընդհանուր լեզու գտնել շրջապատի հետ, դարձել է մի փոքրիկ չարացած մարդ։

Ինչպե՞ս «կիսել» երեխային հետագայում։

Երեխային «կիսել» ընդհանրապես չի կարելի։ Ծնողները պետք է աշխատեն անել հնարավոր ամեն ինչ՝ երեխային քայքայման գործընթացից հեռու պահելու համար, էլ չեմ ասում, որ երեխային չի կարելի օգտագործել՝ փորձելով որեւէ մեկի կողմը գրավել։ Ամուսնալուծությունից հետո երեխայի համատեղ խնամքի տարբերակը կատարյալ կլիներ։

Դատական վեճերի ժամանակ հաճախ երեխան մանիպուլյացիայի է ենթարկվում։ Ինչպե՞ս պայքարել դրա դեմ։

Այո, երեխան հաճախ է դառնում այն իրավիճակի զոհը, որտեղ ինքն իրեն օգնել չի կարող, իսկ ծնողները կամ զբաղված են, կամ չեն գիտակցում, որ իրենց գործողությունները վնասակար են երեխայի համար։ Ծնողները հաճախ են երեխաներին օգտագործում՝ մանիպուլյացիայի ենթարկում։ Եվ վարքի այդ ձեւը հաճախ փոխանցվում է երեխաներին, ովքեր հետագայում իրենք են դառնում մանիպուլյատոր։

Ո՞ր սխալներից է պետք խուսափել։